Tắc mạch ối tai biến sản khoa nguy hiểm xảy ra khi nào?

Tắc mạch ối là một trong những tai biến sản khoa hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Mặc dù tỷ lệ mắc thấp, nhưng hậu quả để lại rất nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Vậy tắc mạch ối xảy ra khi nào, nguyên nhân do đâu và có dấu hiệu nhận biết nào? Cùng chuyên mục sức khỏe tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Tắc mạch ối là gì?

Tắc mạch ối là hiện tượng nước ối, tế bào thai, mảnh tổ chức thai nhi, chất gây, tóc hoặc các thành phần khác của thai nhi lọt vào hệ tuần hoàn của mẹ qua đường tĩnh mạch. Khi các thành phần này đi vào máu mẹ, cơ thể sẽ phản ứng mạnh mẽ, dẫn đến tình trạng suy hô hấp cấp, tụt huyết áp, ngừng tim và rối loạn đông máu nghiêm trọng.

Tỷ lệ sống và hy vọng điều trị

Mặc dù tỷ lệ sống sót thấp, vẫn có trường hợp được cứu sống nếu được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực. Báo cáo tại Singapore năm 2002 ghi nhận 2 ca sống sót nhờ hồi sức kịp thời.

Tắc mạch ối xảy ra khi nào?

Tắc mạch ối thường xảy ra trong quá trình chuyển dạ, mổ lấy thai, hoặc ngay sau khi sinh. Ngoài ra, nó cũng có thể xuất hiện trong các trường hợp như:

• Sảy thai
• Chấn thương bụng
• Thủ thuật truyền buồng ối
• Chọc hút nước ối
• Rau bong non, rau tiền đạo, vỡ tử cung

Thống kê cho thấy:

• 12% tắc mạch ối xảy ra khi màng ối còn nguyên.
• 70% xảy ra sau sinh đường âm đạo.
• 19% xảy ra trong lúc mổ lấy thai.

Nguyên nhân

Bình thường, nước ối được ngăn cách hoàn toàn với tuần hoàn của mẹ bởi màng ối và nội mạc tử cung. Tuy nhiên, khi hàng rào này bị phá vỡ do:

• Vỡ ối hoặc rách cổ tử cung
• Tổn thương tử cung hoặc bong rau
• Áp lực buồng tử cung tăng cao…thì nước ối và các thành phần bên trong có thể xâm nhập vào hệ tuần hoàn của mẹ, gây phản ứng miễn dịch mạnh, làm tắc nghẽn các mao mạch phổi và tim.

Biểu hiện lâm sàng

Bệnh thường khởi phát đột ngột, trong vài phút đầu sẽ xuất hiện:

• Khó thở, tím tái
• Tụt huyết áp nhanh, ngừng tim, ngừng thở
• Mất ý thức, lú lẫn, co giật

Trên 80% trường hợp bị ngưng tim trong vài phút đầu. Khoảng 50% tử vong trong vòng 1 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng.

Nếu người bệnh vượt qua được giai đoạn đầu, họ sẽ gặp phải:

• Chảy máu dữ dội sau sinh, không thể cầm được
• Rối loạn đông máu nặng nề
• Phù phổi cấp, chảy máu từ các vị trí chọc kim hoặc vết mổ

Sinh lý bệnh: Quá trình tiến triển của tắc mạch ối

Tắc mạch ối thường tiến triển theo 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1:

• Co thắt động mạch phổi cấp tính
• Tăng áp lực phổi và suy thất phải
• Giảm oxy trong máu, suy hô hấp, suy tim trái

Giai đoạn 2:

• Chảy máu ồ ạt
• Đông máu rải rác trong lòng mạch (DIC)
• Tổn thương nhiều cơ quan như phổi, gan, thận

Yếu tố nguy cơ gây tắc mạch ối

Tắc mạch ối có thể xảy ra ở bất kỳ thai phụ nào, tuy nhiên có một số yếu tố làm tăng nguy cơ, bao gồm:

• Tuổi mẹ trên 35 tuổi
• Con rạ: chiếm đến 75% các ca tắc mạch ối
• Mang thai bé trai: chiếm khoảng 67%
• Sinh mổ, đẻ có can thiệp (giác hút, forceps)
• Đa thai, đa ối, thai chết lưu
• Rau tiền đạo, rau bong non, vỡ tử cung

Tiêu chuẩn chẩn đoán 

Bệnh thường được chẩn đoán dựa trên các biểu hiện lâm sàng cấp tính, bao gồm:

• Tụt huyết áp đột ngột hoặc ngừng tim
• Thiếu oxy cấp tính
• Rối loạn đông máu không rõ nguyên nhân
• Xảy ra trong chuyển dạ, sinh mổ hoặc trong vòng 30 phút sau sinh

Xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán:

• Khí máu động mạch
• Công thức máu, xét nghiệm đông máu
• X-quang phổi: có thể thấy phù phổi
• Điện tâm đồ: rối loạn nhịp, thay đổi ST và sóng T

Hướng điều trị tắc mạch ối

Không có phương pháp điều trị căn nguyên, việc điều trị chủ yếu là hồi sức tích cực, bao gồm:

• Tăng cường thông khí và oxy
• Hỗ trợ tuần hoàn (truyền dịch, thuốc vận mạch)
• Điều chỉnh rối loạn đông máu
• Xử lý sản khoa khẩn cấp: Mổ lấy thai sớm để cứu thai và giúp kiểm soát huyết động
• Ở một số trường hợp, có thể thắt động mạch tử cung để kiểm soát chảy máu.

Tắc mạch ối là tai biến sản khoa hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm. Bệnh khởi phát nhanh, diễn tiến phức tạp và tỷ lệ tử vong cao. Hiện chưa có cách phòng ngừa tuyệt đối, nên việc nhận diện sớm và xử lý kịp thời là yếu tố sống còn. Các bác sĩ sản khoa và hồi sức cần phối hợp chặt chẽ để tăng khả năng sống sót cho cả mẹ và con.

Xem thêm: Các loại nem sống gây tổn thương màng não ít ai ngờ tới

Xem thêm: Khám phá bí kíp để có một cơ thể khỏe mạnh không bệnh tật

Xem thêm tin y dược: Hiện nay có thuốc synacthen 0 25 mg hỗ trợ điều trị suy tuyến thượng thận và thuốc lenvatinib điều trị ung thư tuyến giáp rất hiệu quả.